Virus SARS-CoV-2 nhiều khả năng đã lây lan ở Trung Quốc từ mùa thu năm ngoái, theo một số phân tích khác nhau về mã di truyền của virus này, của các nhóm nghiên cứu độc lập.
Những phân tích này, dựa trên thông tin di truyền của virus, cho thấy sự lây lan từ người sang người từ trước khi bệnh nhân đầu tiên được xác nhận ở thành phố Vũ Hán. Nhưng không có chỉ dấu nào để khẳng định virus đến từ đâu hay bắt đầu tồn tại như thế nào, bỏ ngỏ những bí ẩn lớn, theo Nikkei Asian Review.
Mặc dù các bằng chứng cho thấy virus corona chủng mới này bắt nguồn từ dơi, vẫn chưa rõ liệu nó nhảy trực tiếp sang người hay qua vật chủ trung gian.
Ca nhiễm virus corona đầu tiên được xác định vào ngày 8/12, theo chính quyền Vũ Hán. Các bác sĩ Trung Quốc báo cáo với tạp chí y khoa Lancet rằng bệnh nhân này bắt đầu có triệu chứng từ ngày 1/12. Nhưng vẫn còn nhiều dấu hỏi liệu đây có thực sự là trường hợp bệnh đầu tiên hay không.
Các nghiên cứu mới
Việc tìm ra nguồn gốc chính xác của virus có ý nghĩa lớn vì sẽ giúp giới khoa học hiểu dịch bệnh bắt đầu như thế nào, và làm thế nào để ngăn các dịch bệnh tiếp theo.
Thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc của Trung Quốc là nơi dịch bệnh bùng phát đầu tiên, cụ thể tại một chợ hải sản. Nhưng liệu virus có bắt nguồn từ Vũ Hán hay không vẫn chỉ là một giả thuyết chưa chắc chắn. Chẳng hạn, phân tích 41 bệnh nhân Covid-19 đầu tiên trên tạp chí y khoa Lancet cho thấy 27 người trong số họ đã tiếp xúc trực tiếp với chợ ở Vũ Hán. Song cũng phân tích này chỉ ra ca nhiễm đầu tiên được biết đã không hề đến chợ.
Nhiều nhóm đang nghiên cứu mã gen của virus để tìm hiểu xem nó nhảy sang người như thế nào, và các thông tin đang được thu thập trong một cơ sở dữ liệu quốc tế. Lần theo các đột biến của virus có thể hé lộ khi nào bắt đầu có hiện tượng lây truyền từ người sang người.
Các nhà khoa học tại trường University College London, Anh ước tính rằng virus bắt đầu lây lan giữa con người trong khoảng thời gian 6/10-11/12/2019, dựa vào thông tin di truyền của mẫu virus từ hơn 7.500 bệnh nhân ở Trung Quốc, châu Âu, Mỹ và các nơi khác. Nhóm nghiên cứu này cho rằng virus lây lan trước ở Trung Quốc, rồi gây đại dịch trên thế giới.
Một nhóm nghiên cứu khác từ Đại học Cambridge, Anh ước tính rằng hiện tượng lây từ người sang người xảy ra trong khoảng thời gian giữa tháng 9 và đầu tháng 12, dựa trên nghiên cứu mã di truyền từ mẫu bệnh của 1.000 người.
Đáng chú ý, nhóm nghiên cứu Đại học Cambridge cho rằng virus có thể bắt nguồn từ nơi khác ở Trung Quốc, chứ không phải Vũ Hán. Một trong những “tổ tiên” của SARS-CoV-2, cũng khá gần chủng virus trên dơi, dường như bắt nguồn từ Trung Quốc, nhưng đã xuất hiện ở ngoài Vũ Hán nhiều hơn là trong Vũ Hán, chẳng hạn ở tỉnh Quảng Đông. Điều này đúng cho đến giữa tháng 1, khi Vũ Hán bắt đầu trở thành tâm dịch.
Tìm nguồn gốc virus cần Trung Quốc hợp tác
Công cuộc tìm kiếm nguồn gốc dịch bệnh cũng đã vận dụng các phương pháp phân tích khác. Chẳng hạn Đại học Harvard gần đây sử dụng ảnh vệ tinh để xác định tỷ lệ sử dụng bãi đỗ xe, phát hiện ra tỷ lệ đỗ xe ở các bệnh viện lớn của Vũ Hán tăng đáng kể tháng 8/2019. Các chuyên gia nói phân tích kiểu vậy không thể kết luận, nhưng có khả năng lượng xe tới viện tăng lên là liên quan đến Covid-19.
Các nghiên cứu cũng cho thấy virus đã đến châu Âu và Mỹ, rồi lây lan sớm hơn mọi người từng nghĩ. Cơ quan kiểm dịch Mỹ cho biết dịch có thể đã bắt đầu lây lan ở nước này giữa cuối tháng 1 – đầu tháng 2.
Ở Pháp, một người đàn ông ngoài 40 tuổi được nhập viện với triệu chứng giống cúm vào cuối tháng 12/2019. Khi mẫu bệnh của ông được phân tích vào tháng 4, các bác sĩ xác nhận ông đã nhiễm Covid-19. Tuy vậy, sau đó không có sự tăng vọt về số người nhập viện vì viêm phổi lạ, vì vậy chưa rõ có mối liên hệ giữa ca bệnh này và đại dịch Covid-19 hay không.
Trung Quốc ban đầu nói virus bắt nguồn từ chợ hải sản ở Vũ Hán, nhưng sau đó rút lại khẳng định này. Bắc Kinh cũng đã phủ nhận cáo buộc của Tổng thống Trump rằng virus bắt nguồn từ phòng lab nghiên cứu virus ở Vũ Hán, thường nhắc lại rằng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khẳng định không có bằng chứng cho thấy virus corona xuất phát từ phòng thí nghiệm tại đây.
Nguồn gốc của virus ở đâu đã trở thành một chủ đề chính trị tại Trung Quốc. Truyền thông nhà nước và giới chức Trung Quốc liên tục nhấn mạnh rằng vẫn chưa có kết luận về nguồn gốc chính xác của virus.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết chưa rõ liệu virus có bắt nguồn từ chợ Vũ Hán hay không. WHO đang cân nhắc cử một nhóm nghiên cứu để hỗ trợ nỗ lực quốc tế nhằm tìm hiểu nguồn gốc virus, nhưng tìm kiếm nguồn gốc sẽ cần có sự hỗ trợ và thông tin từ chính phủ Trung Quốc, theo Nikkei Asian Review.
Trọng Thuấn – Zing
