Hơn 3.000 núi rác ám ảnh Ấn Độ

3.159 núi rác, chứa 800 triệu tấn chất thải, rải rác khắp Ấn Độ là nguồn sống của nhiều người nghèo, nhưng cũng là nỗi đau đầu với giới chức.

Mỗi sáng, Farha Shaikh đứng trên đỉnh núi rác cao ngang tòa nhà 18 tầng đã tồn tại hơn một thế kỷ qua ở Deonar, ngoại ô Mumbai, chờ xe chở rác đến. Cô gái 19 tuổi hàng ngày nhặt nhạnh mọi thứ trong núi rác này, miễn là kiếm được tiền.

Farha thường nhặt chai nhựa, thủy tinh và dây điện để mang bán tại các khu chợ phế liệu trong thành phố. Nhưng cô đặc biệt để ý tìm tòi những chiếc điện thoại bị hỏng.

Cứ vài tuần, Farha lại tìm thấy một chiếc điện thoại di động hỏng nằm lẫn trong bãi rác. Cô dùng số tiền dành dụm ít ỏi để sửa nó. Khi điện thoại hoạt động trở lại, cô dành cả buổi tối để xem phim, chơi điện tử, nhắn tin và gọi điện cho bạn bè.

Vài ngày hoặc vài tuần sau đó, điện thoại ngừng hoạt động cũng là lúc kết nối của Farha với thế giới bên ngoài lại bị ngắt. Cô trở về với những ngày dài nhặt rác mang bán và tìm một chiếc điện thoại bị hỏng khác.

Hơn 16 triệu tấn rác tạo nên những núi rác cao tới 36,5 m ở Deonar, 8 trong số đó trải rộng trên diện tích hơn 120 ha, được cho là lớn nhất và lâu đời nhất của Ấn Độ. Núi rác nằm giáp biển, các khu ổ chuột được dựng lên ngay trên những đống rác lèn chặt.

Rác phân hủy giải phóng các khí độc như metan, hydro sunfua và carbon monoxide. Năm 2016, khí độc bốc cháy suốt nhiều tháng từ núi rác này, gây khói mù bao phủ phần lớn Mumbai. Theo một nghiên cứu năm 2011 của cơ quan quản lý ô nhiễm Ấn Độ, đám cháy tại các bãi rác tạo ra 11% bụi, nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí trong thành phố.

Nghiên cứu năm 2020 của Trung tâm Khoa học và Môi trường (CSE) có trụ sở tại Delhi phát hiện có trên toàn Ấn Độ có tới 3.159 núi rác như vậy, chứa khoảng 800 triệu tấn rác.

Tại Mumbai, một phiên tòa đã diễn ra suốt 26 năm qua nhằm đóng cửa núi rác Deonar, nhưng hoạt động đổ chất thải tại đây vẫn tiếp diễn.

Những núi rác ở Ấn Độ từ lâu khiến giới chức và chính trị gia bức bối. Đầu tháng này, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi công bố chương trình xử lý rác thải quốc gia trị giá gần 13 tỷ USD, gồm xây dựng một số nhà máy xử lý chất thải để thay thế dần các bãi rác lộ thiên như ở Deonar.

Nhưng các chuyên gia hoài nghi về tính khả thi của kế hoạch này. “Dù đã được thực hiện ở các thành phố nhỏ hơn, thật khó để đưa ra giải pháp xử lý những núi rác khổng lồ này”, Siddharth Ghanshyam Singh, phó giám đốc tại CSE, cho biết.

Dharmesh Shah, điều phối viên quốc gia của Liên minh Toàn cầu về Các giải pháp Thay thế đốt rác thải, cho rằng rác là một vấn đề, nhưng phải chấp nhận thực tế luôn có những núi rác như vậy khi sống ở các thành phố lớn như Mumbai hoặc Delhi.

Từ năm 2000, Ấn Độ đã thông qua quy định yêu cầu các thành phố xử lý chất thải. Nhưng hầu hết các bang chỉ có thể tuân thủ một phần quy định do không có đủ nhà máy xử lý chất thải.

Mumbai, trung tâm thương mại và giải trí của Ấn Độ, đồng thời là nơi sinh sống của khoảng 20 triệu người, chỉ có một nhà máy xử lý chất thải. Hiện thành phố đã lên kế hoạch xây dựng nhà máy biến chất thải thành năng lượng tại Deonar.

Thủ tướng Modi hy vọng kế hoạch này sẽ tạo ra những công việc mới và xanh hơn. Nhưng điều đó lại khiến những người nhặt rác như Farha lo lắng. Cả đời họ đã sống bằng nghề này.

Người nhặt rác ngày càng khó tiếp cận những núi rác thải sau vụ hỏa hoạn năm 2016. Thành phố đã tăng cường an ninh để ngăn người nhặt rác vào nhặt và tăng cường hoạt động đốt rác.

Những người nhặt rác cố lẻn vào thường bị đánh đập, giam và đuổi về. Nhưng một số người hối lộ bảo vệ hoặc đột nhập bãi rác trước khi bảo vệ đi tuần tra.

Nhiều tháng qua, Farha không tìm được chiếc điện thoại nào. Cô phải hối lộ bảo vệ ít nhất 50 rupee (0,67 USD) mỗi ngày để được vào làm việc ở bãi rác Deonar. Cô thậm chí từng nghĩ đến việc nhặt rác từ các khu bệnh viện điều trị Covid-19 của thành phố năm ngoái, nhưng bị gia đình phản đối.

Thành phố tiếp tục đưa rác thải đến bãi rác Deonar. Những người nhặt rác sẽ lại thu gom và bán, như họ đã làm nhiều năm qua. “Nếu không phải bệnh tật thì cái đói cũng sẽ giết chúng tôi”, Farha nói.

Huyền Lê (Theo BBC) – VnExpress

Leave a Reply