Tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Minuteman III rời bệ phóng tại căn cứ không quân Vandenberg, Mỹ, ngày 15/2. Ảnh: USAF.
Mỹ đã đạt “thỏa thuận nguyên tắc” với Nga về gia hạn New START, hiệp ước hạt nhân cuối cùng giữa hai nước, dự kiến hết hạn vào tháng 2/2021.
“Chúng tôi trên thực tế sẵn sàng gia hạn hiệp ước New START trong một thời gian, với điều kiện là Nga đồng ý hạn chế và đóng băng kho vũ khí hạt nhân của mình”, đặc phái viên của tổng thống Mỹ về kiểm soát vũ khí Marshall Billingslea nói ngày 13/10 trong sự kiện do Quỹ Di sản tổ chức. “Chúng tôi tin rằng đã có thỏa thuận nguyên tắc ở cấp cao nhất giữa hai chính phủ”.
Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần ngỏ ý không gia hạn New START, hiệp ước kiểm soát vũ khí hạt nhân cuối cùng giữa hai cường quốc, với lý do muốn đàm phán một thỏa thuận cắt giảm vũ khí hạt nhân mới có sự tham gia của Trung Quốc. Tuy nhiên trong bối cảnh bầu cử Mỹ sắp diễn ra, Washington dường như không muốn có sự biến động lớn với hiệp ước.
Đặc phái viên Billingslea đã rút ngắn chuyến công du châu Á hồi tuần trước để gặp Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov tại thủ đô Helsinki, Phần Lan. Billingslea nói cảm thấy “có dấu hiệu của sự thỏa hiệp”, song Nga vẫn cần đưa ra chấp thuận cuối cùng với “thỏa thuận giữa những người đàn ông” và trao thẩm quyền để xác định chi tiết thỏa thuận.
“Chúng tôi sẵn sàng đạt được thỏa thuận này. Chúng tôi có thể thực hiện nó nay mai, song Moskva cũng phải thể hiện ý chí chính trị với điều này”, Billingslean nói.
Mỹ vẫn muốn Trung Quốc tham gia hiệp ước hạt nhân, Billingslea cho biết. Trung Quốc được cho đang tăng tốc chương trình hạt nhân, song kho vũ khí của họ chỉ bằng phần nhỏ của Mỹ và Nga. “Mọi thứ chúng tôi đồng ý với người Nga phải theo khuôn khổ và định dạng theo cách cho phép mở rộng thỏa thuận cho Trung Quốc khi họ được đưa tới bàn đàm phán”, Billingslea nói.
Nga chưa bình luận về thông tin đạt thỏa thuận gia hạn hiệp ước hạt nhân với Mỹ.
Hiệp ước New START được Mỹ và Nga ký năm 2010 và có hiệu lực đến tháng 2/2021, cho phép mỗi nước triển khai không quá 1.550 đầu đạn hạt nhân, mức thấp nhất trong hàng chục năm qua. Hai nước cũng bị giới hạn về số lượng tên lửa đạn đạo phóng từ mặt đất và tàu ngầm, cũng như oanh tạc cơ mang bom và tên lửa hành trình hạt nhân.
Hiệp ước này có thể được gia hạn thêm 5 năm nếu hai bên nhất trí. Washington sẽ không còn bị ràng buộc bởi bất cứ hiệp ước kiểm soát vũ khí nào với Moskva nếu từ bỏ New START.
Tổng thống Trump và các cố vấn cho rằng New START không liệt kê đầy đủ các loại vũ khí hạt nhân của Nga, đồng thời muốn đưa Trung Quốc vào khuôn khổ kiểm soát vũ khí rộng hơn. Nhiều nghị sĩ Mỹ và chuyên gia coi đề xuất này là biện pháp phá hủy New START và chấm dứt giới hạn kiểm soát kho vũ khí hạt nhân chiến lược của Mỹ, do Trung Quốc đã bác bỏ hoàn toàn ý tưởng trên.
Nga được cho là đang sở hữu khoảng 6.500 đầu đạn hạt nhân, con số này của Mỹ là gần 6.200. Trong khi đó, Trung Quốc nắm giữ 300 đầu đạn các loại.
Nguyễn Tiến (Theo AFP) – VnExpress
